Για πολύ κόσμο ο ερχομός της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων εκτός από ένα ευχάριστο διάλλειμα στην ρουτίνα της καθημερινότητας φαντάζει και σαν ένας διατροφικός εφιάλτης. Η σκέψη των εορταστικών γευμάτων, των χριστουγεννιάτικων γλυκών, της ποικιλίας των εδεσμάτων, των συχνών και πολυάριθμων συγκεντρώσεων με τους φίλους, η ιδέα ότι πρέπει να φορέσουν και να «χωρέσουν» στα καλά ρούχα που αγόρασαν πέρυσι και από τότε έχουν κρεμαστεί στην ντουλάπα, στο νάιλον με το οποίο επέστρεψαν από το καθαριστήριο, αποτελεί μια ψυχοφθόρα διαδικασία που τους γεμίζει άγχος, νεύρα και τελικά τους μελαγχολεί.

Τι είναι αυτό που μας κάνει να τρώμε αλόγιστα στις γιορτές;

Ποικίλες έρευνες που σκοπό έχουν να μελετήσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά «τι τρώμε, πότε το τρώμε και γιατί το τρώμε», υποδεικνύουν ότι καθένας από μας τρώει την ποσότητα που τρώει και επιλέγει να φάει αυτά που επιλέγει κυρίως λόγω του περιβάλλοντός του. Ας καταγράψουμε λοιπόν κάποιους από τους παράγοντες που μας ωθούν να φάμε περισσότερο:

Η αφθονία του φαγητού. Οι άνθρωποι τείνουν να καταναλώνουν περισσότερο όταν η διαθεσιμότητα τροφής είναι μεγαλύτερη.

Η στέρηση του φαγητού. Πριν τις γιορτές αρκετοί άνθρωποι, άλλοι συνειδητά και άλλοι ασυνείδητα, μπαίνουν στην διαδικασία να ξεκινήσουν στερητικές δίαιτες ή δίαιτες αποκλεισμού, περιορίζοντας ή αποκλείοντας από τη διατροφή αγαπημένες τροφές με σκοπό είτε να φορέσουν το αγαπημένο τους ρούχο είτε να καταναλώσουν σε μεγαλύτερες ποσότητες τα επερχόμενα αγαπημένα τους φαγητά. Αν συνειδητά όμως στερούμε κάτι στον εαυτό μας μήπως καταλήξουμε να το λαχταράμε όλο και περισσότερο;

Η ποικιλία εδεσμάτων. Όσο αυξάνεται η ποικιλία των επιλογών στο εορταστικό τραπέζι, τόσο αυξάνεται η τάση για κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας τροφής. 

Η γρήγορη κατανάλωση φαγητού. Όσο γρηγορότερα τρώμε, τόσο περισσότερο τρώμε, διότι ο εγκέφαλος μας δεν έχει την ικανότητα να συνειδητοποιήσει σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ότι δεν πεινάμε πια.

Η μεγάλη διάρκεια του γεύματος. Όσο περισσότερο μένουμε στο τραπέζι τόσο περισσότερο τρώμε (δείτε τον πειρασμό του οπτικού ερεθίσματος).  

Η παρέα. Όσο πιο οικείο το περιβάλλον, τόσο μεγαλύτερη η τάση να καταναλώνουμε περισσότερο. Όσο καλύτερη η παρέα, τόσο περισσότερο αποσπάτε η προσοχή μας από το φαγητό με αποτέλεσμα να μην παρακολουθούμε πόσο φάγαμε και εν τέλει να καταλήγουμε να ξεχνάμε πόσο φάγαμε.  

Τα πιάτα και τα σκεύη σερβιρίσματος. Όσο μεγαλώνει το μέγεθος του πιάτου μας τόσο μεγαλώνει και η ποσότητα τροφής που βάζουμε μέσα.

Ο κίνδυνος της συνήθειας «τρώω από τη μέση». Ο εγκέφαλος μας ψάχνει για οπτικά ερεθίσματα «ενδείξεις» του πόσο φάγαμε. «Τσιμπώντας» από το κέντρο, γνωρίζουμε ότι φάγαμε αλλά δεν ξέρουμε πόσο.   

Ο πειρασμός του οπτικού ερεθίσματος. Την περίοδο των εορτών σε όλα τα σπίτια υπάρχει μεγαλύτερη διαθεσιμότητα γλυκών και σε πιο ορατά σημεία. Όσο πιο ορατό είναι το τρόφιμο, τόσο περισσότερο το σκεφτόμαστε, τόσο περισσότερες είναι οι φορές που θα βρεθούμε στο δίλημμα «να το φάω ή όχι» , τόσο περισσότερο θα το καταναλώσουμε.  

Εν κατά κλείδι, τρώμε υπερβολικά γιατί γύρω μας υπάρχουν σημάδια που μας προτρέπουν να φάμε.

Στρατηγικές αποφυγής

Απενοχοποιείστε τα τρόφιμα. Κανένα φαγητό δεν είναι ένοχο. Η αλόγιστη χρήση τους είναι επιβλαβής. Μην στερείστε λοιπόν τα αγαπημένα σας φαγητά, απλά μάθετε να τα διαχειρίζεστε σωστά.

Μην καθίσετε πεινασμένοι στο εορταστικό τραπέζι. Όσο περισσότερο πεινάτε, τόσο πιο επιρρεπείς είσαστε στο αλόγιστο φαγητό.

Μην χρησιμοποιείτε υπερμεγέθη πιάτα για να σερβίρετε το φαγητό σας.

Αποφασίστε από πριν τι θέλετε να φάτε και βάλτε το στο πιάτο σας. Η οπτική επαφή με το φαγητό πριν αρχίσετε να τρώτε και κατά τη διάρκεια του γεύματος θα σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε το πόσο φάγατε και αν αυτό είναι αρκετό για να χορτάσετε. 

Εστιάστε την προσοχή σας στο φαγητό. «Πρώτα γεύεσαι με τα μάτια σου» λένε οι Γάλλοι.

Ακολουθείστε το ρυθμό του πιο αργού στο τραπέζι. Παρακολουθείστε ποιος από τους παρευρισκόμενους τρώει με αργό ρυθμό και προσπαθήστε να συντονιστείτε μαζί του.  

Βάλτε ήπια, ευχάριστη, χαλαρωτική μουσική. Το ήρεμο περιβάλλον μας προτρέπει να φάμε σε πιο χαλαρούς και αργούς ρυθμούς.

Μαζέψτε το τραπέζι. Μόλις τελειώσουν όλοι οι παρευρισκόμενοι με το γεύμα τους, μαζέψτε τα φαγητά από το τραπέζι και απολαύστε την παρέα χωρίς οπτικούς πειρασμούς.

Ακούστε το σώμα σας. Σταματήστε να τρώτε, όταν δεν πεινάτε πια και όχι όταν τελειώσει το διαθέσιμο φαγητό.

Μην σερβίρετε γλυκά αμέσως μετά το γεύμα. Την ώρα που σας το σερβίρουν μπροστά σας αναρωτηθείτε «το επιθυμώ πραγματικά;», «θα το ευχαριστηθώ ενώ έχω ήδη χορτάσει;». Φάτε το γλυκό όταν πραγματικά το επιθυμείτε και όχι επειδή απλά είναι διαθέσιμο.   

Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι και αύριο μέρα είναι.